ANALYSE – “Hij deugt, hij is een goed politicus.”
Mark Rutte sprak vrijdag tijdens een VVD-congres in Arnhem lovend over GroenLinks-voorman Jesse Klaver.
Hij verwees naar de moeilijke tijden die Klaver doormaakte tijdens de onderhandelingen door het overlijden van zijn moeder. “Ik ben onder de indruk van hem”, aldus Rutte over Klaver.
Inhoudelijk zijn ze het alleen lang niet altijd eens. Dat bleek afgelopen week maar weer eens, toen de formatiepoging tussen het zogenoemde ‘motorblok’ (VVD, CDA en D66) met GroenLinks na ruim acht weken mislukte.
Struikelblok was volgens informateur Edith Schippers migratie. GroenLinks kreeg al snel de zwartepiet toegespeeld, al ontkende Klaver later dat hij de dwarsligger was. De partij zou niets voelen voor een Turkije-deal voor andere regio’s, waarbij bijvoorbeeld Afrikaanse vluchtelingen in de regio worden opgevangen.
"Wij sturen mensen die uit de oorlog vluchten niet weg", zei Klaver woensdag tijdens een 'meetup' in Den Haag. "Je moet migratie goed organiseren." Meer liet hij niet los over het mislukken van de gesprekken.
Hoe serieus is de breuk?
Ook andere betrokkenen traden niet in detail over wat er besproken is aan de formatietafel, tot frustratie van andere politiek leiders. Hoe serieus is de breuk tussen de vier partijen die spraken over een nieuw kabinet? Zijn de gesprekken geklapt zodra het eerste serieuze onderwerp op tafel kwam of hebben VVD, CDA, D66 en GroenLinks echt geprobeerd om verschillen te overbruggen?
Tijdens het debat in de Tweede Kamer werd duidelijk dat de kans erg klein is dat GroenLinks weer aanschuift. Klaver sprak van een "punt, niet een komma".
De Kamer benoemde Schippers opnieuw tot informateur, maar zij kwam al snel tot de conclusie dat er geen duidelijke route is naar een nieuw meerderheidskabinet.
Wie vervangt GroenLinks?
De logische vervanger van GroenLinks is de ChristenUnie. Samen met het motorblok zou dat een meerderheid van een zetel opleveren in de Tweede Kamer. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers staat open voor gesprekken.
Enige probleem: D66 houdt de boot af. De partij wil het liefst regeren met een ruime meerderheid en botst bovendien met de christenen op medisch-ethische kwesties.
D66-leider Pechtold ziet liever de SP of PvdA aanschuiven, zodat hij dekking heeft op de linkerflank. Maar de SP blijft de VVD uitsluiten en de PvdA wil na het monsterverlies bij de verkiezingen bijkomen in de oppositiebanken.
De PVV staat te trappelen, maar niemand wil met Wilders om tafel. Zeker niet de VVD en het CDA, die nog niet vergeten zijn dat Wilders na zeven weken praten wegliep uit het Catshuis.
Impasse bij formatie
En een minderheidskabinet? Dat is vooralsnog "niet de beste oplossing", aldus Rutte op het partijcongres. De demissionair premier heeft de afgelopen vier jaar voortdurend deals moeten sluiten met de oppositie, omdat het kabinet van VVD en PvdA geen meerderheid in de Eerste Kamer had. Rutte: "Ik heb wel zo'n oor van het bellen."
Kortom: er is sprake van een impasse, al sprak Schippers liever van een "moment van reflectie". Ze gaf de partijen vrijdag de gelegenheid om na te denken over een andere variant dan hun eerste voorkeur. "We zijn nu anderhalve dag op weg", aldus de informateur. "Uiteindelijk moet er ergens beweging komen."
De vraag is wie en waar. Schippers heeft als uiterste streefdatum voor de formatie 7 juli genoemd, als de Tweede Kamer met zomerreces gaat. Na het weekend moet blijken hoe graag Rutte en de rest die deadline willen halen, of dat ze liever in september verdergaan.
En voor de statistici: het wereldrecord formeren is met 541 dagen in handen van de Belgen. Daar zijn we nog lang niet.
LEES OOK: 6 andere opties voor een nieuw kabinet
